Şenol ÇÖKLÜ’nün ‘I. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Asker Alma Usulleri (Ahz-ı Asker)’ isimli kitabı Merkezimiz yayınları arasında çıkmıştır.
  • Anasayfa
  • Şenol ÇÖKLÜ’nün ‘I. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Asker Alma Usulleri (Ahz-ı Asker)’ isimli kitabı Merkezimiz yayınları arasında çıkmıştır.

Şenol ÇÖKLÜ’nün ‘I. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Asker Alma Usulleri (Ahz-ı Asker)’ isimli kitabı Merkezimiz yayınları arasında çıkmıştır.

Şenol ÇÖKLÜ’nün ‘I. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Asker Alma Usulleri (Ahz-ı Asker)’ isimli kitabı Merkezimiz yayınları arasında çıkmıştır.

27 Haziran 2023

I. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Asker Alma Usulleri (Ahz-ı Asker)

Şenol ÇÖKLÜ

Askerlik kavramı genel olarak asker olma hali, askerlik ödevi, ordu hizmeti şeklinde açıklanırken, asker alma (ahz-ı asker) ise; zorunlu askerlik sisteminde kanun gereğince yükümlü tutulanların askerlik görevini yapmak amacıyla toplanmalarını ifade etmektedir.

Askerlik meselesi; Tanzimat Fermanı’nda “Memleketi korumak için asker vermek ahalinin boynunun borcu olarak” belirtilmişti. Askerlikle ilgili ilk düzenleme 1843 yılında çıkarılan “Tensîkat-ı Celîle-i Askeriye Kanûnu” ile yapıldı. Bu kanûnnâme ile askerlik süresi 20 yıl ile sınırlandırıldı. Tanzimat Fermanı ve ardından çıkarılan kanûnnâme ile birlikte askerlik “vatan hizmeti”ne dönüşüyordu.

Askerlik hizmetinin en hayati bölümü olan personel kaynaklarının tespiti ve toplanmasını kapsayan asker alma (ahz-ı asker) için bir usûl geliştirilmeliydi. Asker alma (ahz-ı asker) meselesi, Fransa’dan ithal edilen “Kur’a sistemi” ile çözülecekti. Avrupa’dan getirtilen Prusyalı uzmanlarla askerlik sistemi şekillendirilecekti.

İlk köklü değişim 1870 yılında çıkarılan “Kur’a Kanûnnâme-i Hümâyûn” ile gerçekleştirilmişti. Ardından 1886 yılında çıkarılan “Nizâmiye Kanûnu” ile askerlik ve asker alma (ahz-ı asker) sağlam esaslara bağlanıyor ve ilk defa bu düzenleme ile “Ahz-ı Asker Teşkilatı” kuruluyordu. En son 1914 yılında hazırlanan “Mükellefiyet-i Askeriyye Kanûn-ı Muvakkatı”, ardından çıkarılan Seferberlik Kanûnu ve Askeri Ceza Kanunu ile zorunlu askerlik sistemini pekiştirildi. Mustafa Kemal Paşa’nın başlattığı kurtuluş mücadelesi mevcut kanûn ve düzenlemeler çerçevesinde gerçekleştirilecekti. Düşmanın işgaline tahammül edemeyen vatansever subaylar tarafından çekirdek kadroları dağıtılmayan ahz-ı asker teşkilatları düzenli orduların kurulmasında ve personel bakımından desteklenmesinde önemli görevler üstleneceklerdi.

Cumhuriyetin ilanından sonra 1914 yılında hazırlanan kanûn, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin yapısına uygun değişikliklerle “1111 Sayılı Askerlik Mükellefiyeti Kanûnu” olarak kabul edildi, zamanın gereklerine göre değişen kanûn halen yürürlüktedir. Asker alma işlemlerini yürüten teşkilat ise, Asker Alma Daire Başkanlığı (ASAL) adıyla asker alma hizmetlerini sürdürmeye devam etmektedir.