Bu önerge içeriğindeki1 konulara ait bilgiler verilmek üzere bir gizli oturum kurulması öneriliyor, uygun görürseniz bundan sonraki toplantıda yeterli açıklama yapılabilir. Bunu, Bakanlar kurulu’na havale ediyorsunuz değil mi? Bu önergenin bazı noktalarına cevap olmak üzere bir telgrafı okuyacağım. Fuat Paşadan alıyoruz. Dün geceki tarihle.

Geyve istasyonu,
Dakika geciktiren bundan sorumludur  23/24 Mayıs 1920
Genelkurmay Başkanlığı’na;

Bugün öğlende Adapazarı ve Sapanca yönlerine başlayan taarruzumuz, Allah’ın yardımıyla kısa bir zamanda başarı ile sonuçlanmış, büyük kısmı Kuva-yı İnzibâtiye’ye (Kuva-yı millîyeye karşı kurulan emniyet kuvvetleri) mensup bireylerin oluşturduğu toplu isyancılar tamamen dağılmış, üç subay ve bir miktar esir alınmış, dört topla dört makineli tüfek, çok sayıda malzeme ganimet alınmış,

Adapazarı ve Sapanca işgal ve mülkîye memurları görevlerini yapmaya başlanmıştır. Bununla beraber yazılar Kuva-yı Te’dibiye Komutanlığı’ndan telefonla Adapazarı’ndan henüz verildiği için, gerçek miktarlarını ve isyancılar grubunun nerelerde bulunduğunu ancak yarın tespit ve arz etmek mümkün olacaktır. Bundan başka Sakarya tarafında ve Sapanca yönünde ileri hareketimize silâhla engel olmak isteyen köyler yakılmış, silâhları alınmıştır. Bu önlemlere yarın da devam edilecektir. Adapazarı doğusundaki Sakarya köprüleri kontrolümüz altındadır. Adapazarı ile haberleşmemiz vardır. Sapanca ile haberleşmemiz açılmamıştır.

Etem Bey, kuva-yı te’dibiyesiyle Sapanca’yı işgal eden ve boğaz kuzeyinde yedek olarak bulundurulan kara ordusu bölükleri yarın bulundukları yerlerde dinlenecek ve güvenlikle meşgul olacaklardır. Etem Bey, kuvvetlerinin 26 Mayıs sabahı tekrar harekete hazır bulunduğunu bildirmiştir.

 K. 20 K.
 Fuat
Efendim bilirsiniz geçen gün yapmış olduğum açıklamada isyancıların Geyve boğazının doğusundaki taarruzlarının püskürtüldüğünden söz edilmiş idi. Fakat burada bildirdiklerimden sonra, Fuat Paşa’dan tekrar aldığım yeni bilgide isyancılar Geyve’nin batısında da taarruza geçmiştir. Hatta oradan bir çevirme yaparak Geyve istasyonuna kadar yaklaşmışlardır. Geyve’ye ayrılmış olunan kuvvetlerimizin yetişmesinden önce orada bulunan kuvvetlerimiz isyancıları püskürtmüşlerdir. Oraya ayrılmış olunan kuvvetler geldi ve ertesi gün taarruza geçti. Bu telgraf 23’te akşama kadar ele geçirilmiş başarıların sonucunu göstermektedir. Ayrıntılar bu gece alınabilecek. Aynı zamanda biliyorsunuz ki, Düzce yönünde harekâtımız vardı. Ona ait bazı bilgiler vardır. Birçok telgrafın özetini gösterebilir iki telgraf vardır. Bildiğiniz gibi, milletvekili arkadaşlarımız vardı. Hüsrev Bey ve Osman Bey, onları esir etmişlerdi. Bu grupta başarılar görülmüş olacak ki, bunları bize elçi olarak gönderiyorlar ve Hüsrev Beyin böyle bir telgrafı vardır. Mudurnu’dan gelmiştir:

Mudurnu 23 Mayıs 1920
Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na;

Adapazarı, Düzce ve Bolu karşı harekâtını yöneten Çerkezlerin başkanları Osmanlı Müslümanlığının esaret ve felâketini bugünkü barış karşısında ikinci derecede bazı kişilerin yanlış hareketleri ve diğer nedenlerden ortaya çıkan olayın üzücü sonucunu, devletin ve milletin kurtuluşuna tamamen zararlı görüyorlar, Millî tarihimizde görmediğimiz bu üzücü zamanda İslâm arası çekişmeleri ve çarpışmaları terk ile sevgili vatanımız için tek vücut bir halde dış tehlike ve taarruzlara göğüs germeye hazırlanmayı her Müslüman için Allah’ın emri kabul ediyorlar. Böyle çok kutsal ve yüce bir aracılık için benimle arkadaşım Lâsiztan Milletvekili Osman Beyi tâyin ettikleri söylenilmiştir.

 Trabzon Milletvekili
 Hüsrev
Efendim, bu başvuru öyle bir zamanda gerçekleşiyor ki, Mudurnu’ya Düzce ve Bolu çevresinden toplanabilen bütün isyancılar toplanmış ve taarruz etmiş ve bu taarruz püskürtüldükten sonra, orada çoğalmayı tamamlayan kuvvetlerimiz, kuzeyde taarruz harekâtına geçmişlerdir ve bu hareketlerinde (Ayaz) silsilesini alıp son hızla ilerliyorlardı. Öyle bir zamanda, tam Adapazarı’na, Sapanca’ya, Geyve kuvvetlerimizin başarıyla taarruzlarının ilerlediği bir zamanda gerçekleşiyor. Bununla beraber bu başvuru yine iyi karşılanmıştır efendim. Mudurnu’da genel komutayı yöneten Miralay Refet Beyefendi, bizzat ileri giderek orada Safer Bey ve diğer başkanları yanına çekti. Onlar da geldiler. Onlara ilk verdiği, emir derhal isyancılar dağılacaktır. Elbette kuvvetlerimiz asayişi sağlamak için plân dairesinde harekâta devam edecekti ve onlar da her şeyi kabul edeceklerini söylediler. Bu harekât devam ediyor ve doğal olarak Hüsrev Bey, Osman Bey ve şimdiye kadar aldatarak tutukladıkları subaylar ve bazı fertlerimiz gelmektedirler.

Bazı ufak müfrezelerimizden aldıkları mitralyöz ve diğer silâhları da iade ediyorlar. Yani tam anlamıyla aman diliyorlar. Adapazarı’nda yenilen isyancıları doğrudan doğruya Anzavur yönetiyormuş. Demek ki, bu Safer Bey daha akıllı hareket etmiştir.

Bu harekât hakkında alacağımız ayrıntılı bilgiyi de ayrıca yine daha bazı düşünceler ile bundan sonraki oturumda arz edeceğim efendim.