III. Uluslararası Atatürk Kongresi
3-6 Ekim 1995 tarihleri arasında Doğu Akdeniz Üniversitesinin işbirliğiyle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Gazi Mağusa Şehrinde gerçekleştirilmiştir. Ayrı salonlarda üç seksiyon halinde Üç gün devam etmiş olan kongreye Türkiye’den 47, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinden 5, Türk Cumhuriyetleri ve Topluluklarından 23 ve diğer devletlerinden 17 olmak üzere toplam 92 bilim insanı bildirileriyle katılmışlardır. Kongre, Kuzey Kıbrıs Türk Halkı, basın-yayın mensupları ve üniversite öğrencileri tarafından ilgiyle izlenmiştir. “21.Yüzyıla Girerken Atatürkçülüğün Yorumu” olarak belirlenen ana tema bütün sempozyum üyeleri tarafından sunulan bildirilerle çeşitli yönlerden ele alınmış ve tartışılmıştır. Kongrenin sonunda hazırlanan Sonuç Bildirisi tüm dünya bilim çevrelerine, uluslar arası kuruluşlara, yerli ve yabancı yetkililere ve basın yayın mensuplarına duyurulmuştur. Bildiriler kitap olarak yayınlanmış ve hedef kitlelere ulaştırılmıştır. Üçüncü Uluslar Arası Atatürk Kongresi’nin ilk defa Türkiye’nin dışında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde gerçekleştirilmiş olması Kıbrıs Türk halkını, Devlet adamlarını ve Kongre delegelerini olumlu yönde etkilemiştir. Başarılı bir organizasyon ile gerçekleştirilen bu kongre ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin tanıtımına da katkı yapılmıştır. Burada bilim adamlarının bilimsel açıdan yoğun bir bilgi alışverişinde bulundukları, sosyal açıdan oldukça kaynaştıkları, son gün yapılan Kıbrıs gezisi ile özellikle yabancı bilim insanlarının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin var oluş nedenlerini gözleriyle gördükleri, Kıbrıs Barış Harekatı’ndan önce cereyan eden insanlık dışı olayları canlı şahitleriyle, müzedeki ve şehitliklerdeki delilleriyle kavradıkları gözlemlenmiştir. Sonuçta bu kongre ile Atatürk’ün düşüncelerinin Türk toplumunu 21.yüzyıla taşıyabilecek akla, bilime, gelişmeye açık ve evrensel güçte olduğu, Türk toplumunu çağdaşlaştıracak, yüceltecek ve hatta bağımsızlığını yeni kazanan devletlere model olabilecek nitelikler taşdığı vurgulanmıştır.

IV. Uluslararası Atatürk Kongresi
25-29 Ekim 1999 tarihleri arasında Hoca Ahmet Yesevi Uluslar Arası Türk-Kazak Üniversitesi işbirliğiyle, Kazakistan Cumhuriyeti’nin Türkistan şehrinde Medeniyet Ortalığı (Kültür Merkezi)’nde gerçekleştirilmiştir. Ayrı salonlarda üç seksiyon halinde Dört gün devam etmiş olan Kongreye 19 devletten 120 bilim insanı ve araştırmacı bildiri ile, Kazakistan ve çevre ülkelerden 45 bilim ve siyaset insanı tartışmacı olarak katılmıştır. “Atatürk’ün yurtta barış dünyada barış ilkesinin 21.yüzyılda evrensel yorumu” ana teması etrafında; Osmanlıdan cumhuriyete geçiş, Atatürk’ün düşüncesi, bağımsızlık mücadelesi, inkılâpların Avrupa’ya, Balkanlar’a, Kafkasya’ya, Ortadoğu’ya, Kuzey Afrika’ya ve Alt Kıta Müslümanları üzerine etkileri ve günümüze yansımaları, Türkiye’nin çeşitli dünya ülkeleri ile ilişkileri ve bu ilişkilerde ortaya çıkan sorunlar ve çözüm yolları konularında bilimsel bildiriler sunulmuştur. Bildiriler kitaplaştırılarak literatüre kazandırılmıştır. Kongre de sunulan bildiriler, çeşitli uluslardan geniş bir izleyici topluluğu, Türk-kazak Üniversitesi Öğrenci ve Öğretim Üyeleri, bilim ve siyaset çevreleri ve basın-yayın mensupları tarafından ilgiyle izlenmiş ve tartışılmıştır. Kongrenin Kazakistan Cumhuriyeti’nin Türkistan şehrinde düzenlenmiş olması, Türkiye’nin Kazakistan’da yapmış olduğu stratejik değer taşıyan eğitimdeki yatırımının, yabancılara tanıtılması içinde bir fırsat olmakla beraber Türkistan’ın Türkler için önemi de tüm katılımcılara kavratılmıştır. Sonuçta Atatürk’ün evrensel nitelikteki düşüncelerinin ve bunun sonucunda gerçekleşen inkılâpların değişik milletlerden ve inançlardan insanların yaşadığı coğrafyadaki ülkeleri de etkilediği ve halen etkilemeye devam ettiği, evrensel barışı bozabilecek sorunlar karşısında ortak bir bilince ve işbirliğine gereksinim olduğu, bu ortak bilincin ise evrensel çapta kabul gören ve benimsenen bir ilke ile, denenmiş bir anlayış ile mümkün olabileceği, bunun da Mustafa Kemal Atatürk’ün “yurtta barış dünyada barış” ilkesiyle gerçekleşebilir olacağı vurgulanmıştır.

V. Uluslararası Atatürk Kongresi
8-12 Aralık 2003 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Birinci gün yapılan açılış oturumundan ayrı A ve B olarak iki seksiyon halinde dört gün devam etmiş olan Kongreye yurt içinden 114, yurt dışından 54 olmak üzere toplam 168 bilim insanı bildiri ile katılmıştır. Cumhuriyetin 80.yılı Kutlama Programına da dahil edilerek Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 80.yılına ithaf olunan kongrede; “Atatürk, Atatürk İlke ve İnkılâpları, Atatürkçü Düşünce”, “Millî Mücadele, Kurtuluş Savaşı, Lozan Antlaşması ve Başlangıcından Bugüne Türkiye Cumhuriyeti Tarihi’nin yeni belgelere dayalı olarak yorumlanması”, “Atatürk ve Atatürkçü Düşüncenin Evrensel Yönü ve 21.Yüzyıldaki Önemi”, vb. konulardan birinde yerli ve yabancı bilim insanları tarafından sunulmuş bildirilerle yeni bakış açıları ve görüşlerin ortaya konulmasına özgür ve bilimsel ortam ve imkân sağlanmıştır. Bu kongre ile de bir çok önemli olay aydınlatılmış, var olan bilgilere yeni boyutlar eklenmiş ve aynı zamanda ülkeler ve insanlar arasında kültürel bağların kurulması ve geliştirilmesine de önemli katkılar sağlanmıştır.

VI. Uluslararası Atatürk Kongresi
12-16 Kasım 2007 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirildi. 63 yurt dışından, 176 yurt içinden olmak üzere 236 araştırmacının katıldığı kongrede toplam 228 bildiri sunuldu. Sunulan bildiriler çerçevesinde 1918-1938 yılları arasındaki Türkiye’nin sorunları bütün yönleriyle ele alındı. Kongrenin açılışında Atatürk Araştırma Merkezinin amaçları doğrultusunda, Atatürk düşüncesinin ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yurt içinde ve yurt dışında doğru bilgiler ile tanıtımı konusundaki hizmetlerinden dolayı Utkan Kocatürk, Bilal N. Şimşir, Salahi Ramadan Sonyel ve Adrew Mango’ya gümüş anılık verildi.

VII. Uluslararası Atatürk Kongresi
Geniş katılımlı olarak düzenlenen Uluslararası Atatürk Kongresi’nin yedincisi 17-22 Kasım 2011 tarihinde Makedonya’nın başkenti Üsküp’te ve Manastır’da yapıldı. Hazırlıklarına bir yıl önceden Makedonya Bilimler ve Sanatlar Akademisi yetkililerinin Türkiye’yi ziyaretleri sırasında protokol imzalanmasıyla başlayan kongre için 500’e yakın bildiri özeti önerisi başvurusu yapıldı. Tüm bildiri özeti önerileri Düzenleme Kurulu üyelerince titizlikle incelendi. Daha sonra Merkezimizde yapılan panel toplantılarında 200 bildiri özeti, tam metinlerinin de görülmesi kaydıyla kabul edildi. Kabul edilen bildiri özeti önerilerinin tam metinleri Düzenleme Kurulu üyelerince özete ve bilimsel şartlara uygunluk açısından incelendi. Bu çalışmalar sonucunda yurt içinden 118, yurt dışından 41 ve Makedonya’dan 27 olmak üzere toplam 187 bildirinin programda yer almasına karar verildi. Çin’den Mısır’a, ABD’den Gürcistan’a, Rusya’dan İtalya’ya, Kerkük’ten Doğu Türkistan’a dünyanın dört bir yanından gelen Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi uzmanı bilim insanları Atatürk, Balkanlar ve Türkiye ile ilgili tespit ve düşüncelerini katılımcılarla paylaştılar. VII. Uluslar arası Atatürk Kongresi’yle Türkiye ve Balkanlar coğrafyası arasındaki tarihi, sosyal, kültürel ve ekonomik ilişkilerin mahiyeti dün, bugün ve yarın bağlamında akademik bir anlayışla ortaya konuldu. Türk dünyası ve Türk topluluklarının temsilcilerinin de katıldığı bu büyük bilimsel kongrede, hem Atatürk, hem Türk tarihi hem de bugünün koşulları altında Balkanlar’ın geçmişi ve geleceği her yönü ile ele alınarak tartışıldı. İki yüzden fazla bilim adamı ve uzmanın katıldığı toplantı sosyal programla birlikte dört gün sürdü ve Türkiye’den Balkanlara bakışın çeşitli yönleri ayrı ayrı oturumlarda ele alınarak bilimsel bir zeminde değerlendirildi. Atatürk adına yapılan 7. Bilimsel kongrenin bugünün koşullarında Balkanların tam ortası olan Makedonya’da yapılmasının içinde bulunulan siyasal konjonktür açısından anlamı büyük olmuştur. Kongreye katılan yabancı bilim insanları, bu vesile ile hem Balkanlar’ı, hem de Türkiye’yi beraberce ele alarak ortak bir değerlendirme yapabilme şansını elde etmişlerdir. Ayrıca katılımcıların çoğu Makedonya’da kalan Osmanlı mirasını ve Türkiye Cumhuriyetini kuran kadroların yetiştiği coğrafyayı bu kısa süre içinde tanıma fırsatını bulmuşlardır.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü, Atatürk’ün yetiştiği dönemdeki Balkanları, Balkan Savaşlarını, Balkanlardan Anadolu’ya göçleri irdeleyen uluslararası bir kongrenin düzenlenmiş olması son dönemde hızla gelişen Türkiye Balkan ülkeleri ilişkileri için anlamlı ve önemli olmuştur.

VII. Uluslararsı Atatürk Kongresi’ne ilişkin geniş bir değerlendirme için tıklayınız.

VIII. Uluslararası Atatürk Kongresi

Merkezimiz ve Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Tarih Enstitüsü iş birliğinde Azerbaycan’ın tarihî Gence şehrinde 13-15 Ekim 2015 tarihlerinde VIII. Uluslararası Atatürk Kongresi gerçekleştirildi. Teması Kafkas coğrafyası olan ve 14 ülkeden 86 katılımcının iştirak ettiği Kongre’nin açılışı Haydar Aliyev Kültür Merkezi’nde yapıldı. Katılımcılar açılış öncesi Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu Haydar Aliyev’in anıtına ülkelerini temsilen kırmızı güller bıraktılar.

Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Tarih Enstitüsü Başkanı Prof.Dr.Yagub MAHMUDOV’un sunumlarıyla; Merkez Başkanımız Prof.Dr.Mehmet Ali BEYHAN, Gence Valisi Elmar VELİYEV, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof.Dr.Derya ÖRS ve Gence Başkonsolosumuz Orhan IŞIK birer açılış konuşması yaptılar. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Yıldırım Tuğrul TÜRKEŞ’in ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham ALİYEV’in Kongre ile ilgili mesajları okundu. Başkanımız Prof.Dr.Mehmet Ali BEYHAN’a, Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Tarih Enstitüsünce fahri doktora verildi.

Açılışın ardından oturumlara geçildi. İki gün gerçekleşen sunumlarda aynı anda üç farklı salonda toplam sekizer oturum ve Merkez Başkanımızın moderatörlüğünde bir panel gerçekleştirildi. İlk gün öğleden sonraki oturumlar, Kafkas İslam Ordusu’nun komutanı olan Nuri (Killigil) Paşa’nın karargâh olarak kullandığı ve bugün Aqrar Üniversitesi olarak hizmet veren binada gerçekleştirildi.

İkinci günün sonunda Merkez Başkanımız Prof.Dr.Mehmet Ali BEYHAN, Gence Valisi Elmar VELİYEV, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof.Dr.Derya ÖRS’ün katılımlarıyla bir değerlendirme oturumu yapılmıştır.